سه راه ساده برای بهتر برگزار کردن بازبینی‌های اسپرینت با تیمت توی Agile
جلسه‌ی بازبینی اسپرینت یکی از مراسم‌های پایه‌ای در توسعه‌ی اجایل محسوب می‌شه، به‌خصوص در چارچوب اسکرام. این جلسه نشونه‌ی پایان یک اسپرینت هست که معمولاً یه بازه‌ی زمانی مشخص بین دو تا چهار هفته‌ست که توی اون تیم توسعه یه بخش قابل ارائه از عملکرد محصول رو تحویل می‌ده.
توی بازبینی اسپرینت، تیم توسعه و ذی‌نفعان دور هم جمع می‌شن تا کارهایی که توی اسپرینت انجام شده رو مرور و ارائه کنن. این یه فرصت خوبه برای نمایش قابلیت‌هایی که ساخته شده، گرفتن بازخورد و مطمئن شدن از هماهنگی با چشم‌انداز و نیازمندی‌های محصول.
“عکس”
هدف اصلی بازبینی اسپرینت چیه؟
هدف اصلی بازبینی اسپرینت اینه که فیدبک جمع بشه و شفافیت کامل در مورد مراحل بعدی توسعه ایجاد بشه. این جلسه چند تا هدف کلیدی داره:
ارائه‌ی کار انجام‌شده:
تیم توسعه ویژگی‌هایی که توی این اسپرینت تکمیل کرده رو به ذی‌نفع‌های اصلی مثل مالک محصول، مشتری‌ها و بقیه افراد مرتبط نشون می‌ده.
گرفتن بازخورد:
ذی‌نفع‌ها می‌تونن در مورد اون چیزی که دیدن، نظر بدن. این فیدبک کمک میکنه تیم بتونه توی اسپرینت‌های بعدی بهتر تصمیم بگیره و اولویت‌بندی کنه.
هماهنگی با چشم‌انداز محصول:
بازبینی اسپرینت کمک میکنه مطمئن بشیم کاری که انجام شده، در مسیر درستیه و با اهداف کلی محصول هم‌راستاست.
جشن گرفتن موفقیت‌ها:
یه فرصت خوبه برای اینکه تلاش تیم توسعه دیده بشه، از زحمتاشون قدردانی بشه و همه حس کنن دارن توی موفقیت محصول نقش دارن.
شناسایی جاهای قابل بهبود:
از طریق گفتگوها و چیزهایی که توی جلسه مشخص می‌شه، می‌شه نقاط ضعف رو شناسایی کرد و توی دورهای بعدی بهبودشون داد.
خلاصه که بازبینی اسپرینت کمک میکنه همکاری تیمی، شفافیت، و بهبود مستمر توی فضای اجایل تقویت بشه. این جلسه یه جور فرهنگ ارتباط باز، هم‌فکری، و مسئولیت‌پذیری مشترک برای موفقیت محصول رو می‌سازه.
بازبینی اسپرینت با ریتروسپکتیو فرق داره
بازبینی اسپرینت همون ریتروسپکتیو (جلسه‌ی بازاندیشی) نیست، ولی خب دقیقاً چیه؟
بازبینی اسپرینت جاییه که کل تیم اسکرام طراحا، دولوپرها، و مالک محصول کارهایی که توی اسپرینت انجام دادن رو نشون می‌دن. توی شرکت‌هایی مثل Atlassian، این جلسات خیلی رسمی نیست؛ تیما معمولاً دور یه میز جمع می‌شن، یه دمو ساده می‌دن و درباره‌ی کاری که توی این دوره انجام دادن حرف می‌زنن. این یه فرصت عالیه برای سؤال پرسیدن، امتحان کردن فیچرهای جدید، و دادن بازخورد.
هم‌سهیم شدن توی موفقیت‌ها یکی از اون چیزاییه که واقعاً یه تیم اجایل قوی می‌سازه.
مرحله‌ی اول: تعریف «انجام‌شده» (Definition of Done)
برای کسی که زیاد با Jira کار میکنه، هیچ چیزی به‌اندازه‌ی اینکه یه تسک از حالت “code review” به “done” منتقل بشه، رضایت‌بخش نیست. اون لحظه نشون می‌ده که کاری که بهش متعهد شده بودیم، به سرانجام رسیده.
تموم و تموم!
“عکس”
عبور از خط پایان و تموم کردن کار، فقط با برنامه‌ریزی خوب، یه تعریف شفاف از «done» و اجرای دقیق ممکنه. بیشتر این کارا تو جلسه‌ی برنامه‌ریزی اسپرینت انجام می‌شه، ولی اگه تیم بخواد یه بازبینی اسپرینت درست‌وحسابی داشته باشه، باید یه قدم فراتر از برنامه‌ریزی بره. لازمه یه فرهنگ شفاف برای تحویل کار و اینکه «done» دقیقاً یعنی چی، تو تیم جا بیفته.
فرهنگ تحویل (A culture of delivery)
تیم‌های حرفه‌ای همیشه با یه روند مشخص و فرهنگ توسعه‌ی واضح وارد پروژه‌ها و تسک‌ها می‌شن. این چندتا سؤال می‌تونه کمک کنه بفهمی روند تیم چطوره و آیا درست کار میکنه یا نه:
- آیا استوری‌ها قبل از شروع پیاده‌سازی به‌درستی توسط مالک محصول، طراح و تیم مهندسی تعریف می‌شن؟
- آیا همه‌ی اعضای تیم ارزش‌ها و فرهنگ مهندسی تیم رو می‌دونن؟
- آیا در مورد code review، تست خودکار و continuous integration تعاریف مشخص و الزاماتی وجود داره که توسعه‌ی پایدار و اجایل رو تقویت کنه؟
- بعد از اینکه یه استوری تموم می‌شه، باگ‌هایی به وجود میان؟ یعنی «done» واقعاً «done» هست؟
فرهنگ کیفیت و کامل‌کردن کار باید از هر استوری، تسک مهندسی و باگ مهم‌تر باشه. این فرهنگ نشون می‌ده تیم چطور به توسعه‌ی نرم‌افزار نگاه میکنه و چطوری اون رو تحویل می‌ده.
تعریف «done» برای هر تسک
یه تعریف واضح از «done» کمک میکنه تیم بتونه رو هدف نهایی هر تسک تمرکز کنه. وقتی مالک محصول یه آیتم جدید به backlog اضافه میکنه، تعیین معیار پذیرش (acceptance criteria) یه بخش مهم از کارشه.
خب، واقعاً چی باعث می‌شه بگیم یه استوری “کامل شده”؟
توی تیم Jira در Atlassian، معیار پذیرش و یادداشت‌های تست در کنار بقیه جزئیات استوری تو Jira ثبت می‌شن. اینطوری همه دقیقاً می‌دونن برای موفقیت هر تسک چه چیزایی باید رعایت بشه.
معیار پذیرش (Acceptance Criteria):
شاخص‌هایی که مالک محصول باهاش بررسی میکنه استوری طبق انتظارات پیاده‌سازی شده یا نه.
یادداشت‌های تست (Testing Notes):
راهنمایی‌های کوتاه و مشخص از تیم QA که به توسعه‌دهنده کمک میکنه کد بهتر و تست‌های دقیق‌تری بنویسه.
وقتی آیتم‌ها خوب تعریف بشن، احتمال موفقیت همه بیشتر می‌شه. با Jira هم خیلی راحت می‌شه این فیلدها رو به تسک اضافه کرد کافیه تو نقش admin باشی و دکمه‌ی مربوط رو بزنی.
مرحله‌ی دوم: جشن گرفتن تیم
یکی از ارزش‌های اصلی تو پلنو اینه که «به‌عنوان یه تیم بازی کن».
بازبینی اسپرینت فرصت خوبیه برای جشن گرفتن موفقیت‌ها و دستاوردهای تیم تو هر دوره. ما معمولاً این جلسه‌ها رو عصرای جمعه برگزار می‌کنیم، وقتی که همه دارن کم‌کم برای آخر هفته آماده می‌شن.
یادت باشه بازبینی اسپرینت با retrospective فرق داره، پس اول بازبینی رو برگزار کن، بعد برید سراغ retrospective. افراد بیرون از تیم هم می‌تونن تو جلسه باشن، ولی معمولاً تیم کامل توسعه، مالک محصول و اسکرام مستر حضور دارن. به‌عنوان یه قانون کلی، برای هر iteration حدود نیم ساعت تا یه ساعت وقت بذار.
ما عاشق بازبینی اسپرینتیم چون باعث می‌شه تیم روحیه‌شو حفظ کنه. این جلسه یه فضای صمیمیه برای تیم‌سازی. اینطوری نیست که کسی رو امتحان کنیم یا قضاوتی در کار باشه؛ همه میان کاراشون رو نشون می‌دن، سؤال و جواب می‌شه، فیدبک می‌گیرن و یاد می‌گیرن.
نکته از Mark Cruth (مربی مدرن کار در Atlassian):
“مالکیت تیمی رو با این کار تقویت کن که هر بار یه نفر متفاوت دمو بده. اگه توی تیم Feature Lead داری، این موقعیت خوبیه که زحماتشون دیده بشه.”
اگه دیدی بازبینی اسپرینت تبدیل به یه تجربه‌ی مثبت برای تیم نشده، ممکنه مشکل از اینا باشه:
- تیم کار زیادی رو برداشته و نتونسته تمومش کنه
- بدهی فنی قدیمی داره اذیت میکنه
- فیچرها خوب طراحی نشدن و باگ ایجاد کردن
- شیوه‌های توسعه نیاز به اصلاح داره
- مالک محصول وسط اسپرینت هی اولویت‌ها رو تغییر می‌ده و باعث بهم ریختگی می‌شه
نکته مهم اینه که هر تیمی بعضی وقتا یه اسپرینت سخت رو تجربه میکنه. حواست باشه توی retrospective دلیل این اتفاقا بررسی بشه و برای دورهای بعدی برنامه‌ریزی مناسب انجام بدین.
مرحله‌ی سوم: ارتباط فراتر از مرزها
تیم‌هایی که تو کشورای مختلف پراکنده‌ن، برای هماهنگ کردن مراسم اجایل، مثل بازبینی اسپرینت، چالش‌های خاص خودشونو دارن.
مثلاً تیم Jira اعضایی داره از سیدنی گرفته تا گدانسک و سان‌فرانسیسکو. با اینکه از نظر جغرافیایی دوریم، بازبینی اسپرینت بخشی از فرهنگ تیم ماست.
اعضا ویدیوهای کوتاه و غیررسمی ضبط می‌کنن و توی Confluence آپلود می‌کنن تا همه بتونن ببینن چه خبره.
نکته از Cruth:
“از ابزارهایی مثل Loom استفاده کن تا بازبینیت رو ضبط کنی و فیدبک بگیری از کسایی که تو مناطق زمانی دیگه هستن. دنیای ما الان async شده، پس بازبینی‌ها هم می‌تونن async باشن.”
این ویدیوها باعث می‌شن همه در جریان روند توسعه باشن، حتی اگه اختلاف زمانی زیادی بین‌شون باشه. اینطوری:
- درک بهتر محصول: کل تیم حرفای کسی که فیچر رو ساخته می‌شنوه و می‌فهمه چرا این‌جوری پیاده شده.
- تقویت روحیه تیمی: وقتی می‌بینی کی داره روی چی کار میکنه، ارتباط شخصی‌تری با بقیه پیدا می‌کنی و تیم منسجم‌تر می‌شه.
بزایای بازبینی اسپرینت
یکی از بزرگ‌ترین مزایای بازبینی اسپرینت توی فرآیند اجایل، افزایش انعطاف‌پذیری و تطبیق‌پذیری محصوله. با بررسی مداوم کارها، تیم می‌تونه خیلی سریع متوجه نیازهای جدید و تغییرات ذی‌نفع‌ها بشه.
بازخورد تکرارشونده:
بازبینی اسپرینت باعث می‌شه یه چرخه‌ی بازخورد مداوم بین تیم توسعه و ذی‌نفع‌ها شکل بگیره. این کار کمک میکنه تصمیم‌گیری‌ها سریع‌تر و با اطلاعات بهتر انجام بشن.
شناسایی زودهنگام مشکلات:
وقتی کارای انجام‌شده رو وسط اسپرینت نشون بدی، زودتر می‌فهمی اگه چیزی اشتباهه یا نیاز به تغییر داره.
بهبود مرحله‌به‌مرحله محصول:
با گرفتن بازخورد مداوم، می‌تونی فیچرها رو اولویت‌بندی کنی، مسیر پروژه رو اصلاح کنی و محصول رو با بازار هماهنگ نگه داری.
تطبیق با تغییرات:
توی یه بازار همیشه در حال تغیی، این جلسات کمک می‌کنن تیم با تغییرات کنار بیاد، اولویت‌ها رو آپدیت کنه و از فرصت‌ها استفاده کنه.
درگیر کردن ذی‌نفع‌ها:
وقتی ذی‌نفع‌ها توی جلسه‌ها شرکت می‌کنن و نظر می‌دن، حس مالکیت بیشتری نسبت به محصول پیدا می‌کنن، که باعث همکاری بهتر می‌شه.
در مجموع، بازبینی اسپرینت به تیم‌ها کمک میکنه سریع‌تر با تغییرات بازار، نیازهای مشتری و هدف‌های بیزینسی هماهنگ بشن و یه قدم جلوتر از رقبا باشن.
حرف آخر
اگه تازه‌کارین توی بازبینی اسپرینت، شاید وسوسه بشین این جلسه رو با retrospective قاطی کنین، ولی نکنین! بازبینی اسپرینت یه مراسم جداست.
وقت بذارین، از کاری که انجام دادین لذت ببرین و حسابی جشن بگیرین. بازبینی اسپرینت خوب، حال تیم رو خوب میکنه، انرژی می‌ده و باعث می‌شه تیم انگیزه داشته باشه برای ادامه‌ی مسیر.
برای تیم پلنو، اینقدر جشن گرفتن مهمه که یه جمله‌ی مهم توی چشم‌اندازمون گذاشتیم:
“برو جلو، جشن بگیر!”
نگاه کلی به اسکرام (اسکرام چطوری کار میکنه؟!)
